Có thể lúc này bạn đang ở một giai đoạn mà bạn thực sự muốn thay đổi bản thân. Bạn muốn trở nên bình an hơn, tự tin hơn, trưởng thành hơn. Bạn đã thử đọc sách, học khóa học, áp dụng đủ loại công cụ phát triển bản thân… nhưng cuối cùng, vẫn có điều gì đó cứ chênh vênh, mỏi mệt, không rõ đường đi.

Thậm chí, bạn càng cố gắng, bạn càng cảm thấy mình bế tắc. Nếu điều đó đang xảy ra với bạn, thì bài viết này là dành cho bạn.

Chúng ta sẽ cùng ngồi lại hôm nay – để nhìn thật sâu vào điều mà rất ít người nói ra khi nói về phát triển bản thân: Tại sao càng cố thay đổi, ta lại càng thấy mắc kẹt?

1. Trước hết: Có thể bạn đang hiểu sai về thay đổi

Rất nhiều người trong chúng ta có một suy nghĩ đơn giản về việc thay đổi: Thay đổi là việc làm cho mình trở nên tốt hơn ngay lập tức. Bạn nghĩ rằng khi bạn muốn thay đổi, bạn sẽ từ một người không tự tin trở thành người tự tin ngay tức thì, từ một người tổn thương sẽ trở nên chữa lành hoàn toàn, hoặc từ người tiêu cực sẽ biến thành tích cực chỉ trong chớp mắt.

Tuy nhiên, sự thật là thay đổi không phải như thế. Thay đổi không phải là một cuộc lột xác tức thì. Đó không phải là một phép màu để từ "chưa có" trở thành "đã có", hay từ "tệ" trở thành "tốt" trong một khoảnh khắc.

Thay đổi thực sự là một quá trình – một quá trình có nhịp điệu, có mùa vụ, có chu kỳ. Những gì chúng ta gọi là sự thay đổi không phải là điều gì xảy ra ngay lập tức. Cũng giống như cây cối, không phải lúc nào cũng nở hoa hay đâm chồi nảy lộc trong mọi mùa.

Hãy hình dung như vậy: Bạn có thấy cây cối không bao giờ lớn lên chỉ trong một đêm? Cây cối âm thầm đâm rễ dưới lòng đất, nhú mầm rồi bị gió quật ngã, sau đó lại mọc lên. Có những mùa cây không nở hoa – không vì nó chết, mà vì nó đang dưỡng sức cho mùa sau.

Thay đổi bản thân cũng vậy. Sẽ có những giai đoạn bạn cảm thấy mình đang tiến lên và phát triển mạnh mẽ. Nhưng cũng có lúc, bạn sẽ cảm thấy mình đang tụt lại phía sau, không tiến bộ chút nào. Tuy nhiên, trong những lúc này, bạn vẫn đang tích lũy, đang ủ mầm và đang ngấm sâu. Chính những thời gian đó sẽ giúp bạn có sức mạnh để bước vào những giai đoạn phát triển mạnh mẽ tiếp theo.

2. Ba hướng tiếp cận khiến bạn càng cố thay đổi, càng mắc kẹt

Khi ta hiểu sai về thay đổi, chúng ta bắt đầu tiếp cận nó với một tâm thế sai. Và thật tiếc, có ba cách tiếp cận phổ biến – và đầy bế tắc – mà nhiều người đang vô thức rơi vào. Những cách tiếp cận này không chỉ khiến bạn cảm thấy bế tắc mà còn kéo dài cảm giác không thể thay đổi, không thể phát triển.

#1: Thay đổi xuất phát từ sự chối bỏ chính mình

Một trong những sai lầm lớn nhất mà chúng ta dễ mắc phải khi thay đổi là bắt đầu từ sự chối bỏ chính mình. Chúng ta nghĩ rằng mình không đủ tốt, không đủ thông minh, không đủ xinh đẹp hay không đủ thành công. Và vì vậy, ta bắt đầu hành trình phát triển bản thân từ một nền tảng phủ nhận bản thân.

“Mình không đủ tốt, mình cần phải thay đổi để trở nên dễ mến hơn, thành công hơn, hòa đồng hơn…”

Khi thay đổi xuất phát từ sự phủ nhận bản thân, ta đang cố gắng thay đổi mà không có sự yêu thương và chấp nhận bản thân. Bạn giống như một người làm vườn chăm sóc cây cối nhưng lại liên tục mắng mỏ cái cây vì nó chưa ra hoa. Bạn tưới nước cho cây nhưng lại nói: “Sao mày chưa lớn?”

Nhưng nếu thay đổi xuất phát từ sự thấu hiểu và yêu thương chính mình, mọi thứ sẽ khác hẳn. Bạn sẽ không cố gắng để trở thành người khác, bạn không thay đổi vì một lý do tiêu cực mà thay đổi vì bạn muốn nâng niu bản thân mình. Bạn hiểu rằng mình chưa hoàn hảo, nhưng bạn không vì thế mà từ chối chính mình. Bạn thay đổi vì bạn muốn chạm tới tiềm năng bên trong mình, chạm tới những gì bạn có thể trở thành.

Lúc này, sự thay đổi xuất phát từ sự trân quý chính mình, chứ không phải từ sự ghét bỏ.

#2: Thay đổi để giống người khác

Một sai lầm phổ biến khác là thay đổi để giống người khác. Bạn thấy ai đó nói chuyện lôi cuốn, thành công, tích cực – và bạn nghĩ mình cũng phải như thế. Bạn ép mình trở nên giống họ, bắt chước tư duy, hành vi, phong cách sống…

Nhưng một ngày nào đó, bạn bỗng nhận ra rằng mình không còn nghe được giọng nói thật của chính mình nữa. Thay đổi kiểu này tạo ra một sự xung đột rất sâu bên trong bạn – giữa cái “phải là” và cái “vốn là”. Bạn sẽ trở thành một phiên bản rất giống ai đó, nhưng lại rất xa chính mình.

Đừng thay đổi để trở thành một ai đó khác. Hãy phát triển để trở về gần hơn với chính mình – gần với những giá trị thực sự thuộc về bạn. Sự thay đổi này không phải là việc sao chép mà là việc tìm ra và phát huy chính bạn, tạo ra phiên bản tốt nhất của chính mình, chứ không phải của người khác.

#3: Thay đổi vì sợ không xứng đáng

Một cơ chế tinh vi hơn rất nhiều, nhưng cũng rất phổ biến, là thay đổi vì sợ không xứng đáng. Bạn thay đổi vì sợ rằng nếu không làm vậy, bạn sẽ không được yêu thương, không được ghi nhận, hoặc không được lựa chọn. Nỗi sợ bị bỏ lại, sợ bị từ chối, sợ bị lãng quên chiếm lấy tâm trí bạn.

Nhưng bạn ơi, sự xứng đáng của bạn không đến từ những điều bạn làm được. Nó đến từ chính sự sống đang chảy trong bạn. Bạn xứng đáng chỉ vì bạn đang có mặt ở đây. Không cần phải chứng minh điều gì cả.

Sự xứng đáng của bạn đến từ bản thể sâu thẳm bên trong bạn, từ sự hiện diện của bạn trong vũ trụ này. Chính vì vậy, thay vì thay đổi vì sợ không xứng đáng, bạn hãy thay đổi để hoàn thiện bản thân, để sống trọn vẹn với chính mình và xứng đáng với cơ hội quý báu mà bạn có được.

3. Vậy, hướng đi đúng là gì?

Sau khi đã nhận diện được ba cơ chế sai lầm trong việc thay đổi bản thân, có thể bạn đang tự hỏi: “Vậy tôi phải làm gì để thay đổi đúng cách?”

Đây là điều tôi muốn bạn ghi nhớ: Đừng bắt đầu thay đổi bằng việc sửa mình. Hãy bắt đầu bằng việc hiểu mình.

Hiểu tại sao bạn đang phản ứng như vậy, hiểu những vết thương chưa lành, hiểu những điều bạn đang thiếu thốn và cố lấp đầy. Thay vì chỉ hỏi mình phải làm gì để thay đổi, bạn hãy đặt câu hỏi sâu sắc hơn về những điều bên trong mình:

• “Nỗi giận này đang che giấu điều gì bên trong tôi?”

• “Điều gì đã khiến tôi nghi ngờ chính mình từ đầu?”

Khi bạn hiểu mình, bạn sẽ biết nơi cần phải thay đổi và nơi cần phải nuôi dưỡng. Hãy chọn một phần bên trong bạn để bắt đầu nuôi dưỡng – thay vì cố thay đổi tất cả. Đừng bắt đầu từ nơi bạn thấy mình yếu kém nhất, mà bắt đầu từ nơi bạn có chút ánh sáng.

Kết luận: Sự thay đổi sâu sắc bắt đầu bằng sự chấp nhận

Hành trình thay đổi sâu sắc nhất bắt đầu từ sự chấp nhận bản thân. Nhưng không phải là chấp nhận để dừng lại, mà là chấp nhận để bắt đầu một hành trình đầy yêu thương và dưỡng lành.

Hãy yêu thương chính mình. Hãy thay đổi để phát triển, chứ không phải để chứng minh. Hãy phát triển để trở thành phiên bản tốt nhất của chính bạn.

Cảm ơn bạn đã ở đây và lắng nghe không chỉ tôi, mà còn chính mình. Và nếu bạn mang về chỉ một điều thôi từ bài viết này, thì tôi hy vọng đó là: Sự thay đổi sâu sắc nhất luôn bắt đầu từ sự chấp nhận bản thân.